ปรุฬห์ รุจนธำรงค์
(ย้ายมาจาก http://rparun.blogspot.com/2013/09/anthelminthicdrugs.html)

แก้ไขล่าสุด 27 มกราคม 2562

สถานะทางกฎหมายของยาฆ่าพยาธิ ตามพระราชบัญญัติยา พ.ศ.2510 มีประเด็นต้องพิจารณา ดังนี้

(1) โดยทั่วไป Anthelminthic drugs ยาอันตราย ลำดับที่ 47 ยกเว้นที่ผลิตขึ้นเป็นยาบรรจุเสร็จตามประกาศยาสามัญประจำบ้าน และมีเบนดาโซล (Mebendazole) ขนาด 100 มิลลิกรัม หรือ 500 มิลลิกรัม ที่ผลิตขึ้นเป็นยาบรรจุเสร็จชนิดเม็ด

(2) มีเบนดาโซล (Mebendazole) ขนาด 100 มิลลิกรัม บรรจุแผงละ 6 เม็ด หรือชนิด 500 มิลลิกรัมบรรจุแผงละ 1 เม็ด ได้รับการยกเว้นไม่เป็นยาอันตราย (รายการที่ 11)

(3) มีเบนดาโซล (Mebendazole) ขนาด 100 มิลลิกรัม บรรจุแผงพลาสติกหรืออะลูมิเนียมเม็ดละ 6 เม็ด เป็นยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน ลำดับที่ 4.1 ส่วนขนาด 500 มิลลิกรัม แผงละ 1 เม็ด ไม่มีประกาศกำหนดให้เป็นยาสามัญประจำบ้าน ดังนั้น จึงเป็นยาแผนปัจจุบันบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ

(4) มีเบนดาโซล (Mebendazole) เงื่อนไขนอกเหนือจากนี้ เช่น ไม่ใช่ชนิดเม็ดขนาด 100 มิลลิกรัม หรือ 500 มิลลิกรัม ที่ผลิตขึ้นเป็นยาบรรจุเสร็จชนิดเม็ด ตาม (2) หรือเป็นชนิดยาน้ำแขวนตะกอน (suspension) เป็นยาอันตราย

(5) ยาพิเพอราซีน (piperazine) เป็นยาควบคุมพิเศษ ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาควบคุมพิเศษ ฉบับที่ 49 

(6) Anthelminthic drugs ตัวอื่น เช่น อัลเบนดาโซล (albendazole) ไอเวอร์เม็คติน (Ivermectin) พราซิควอนเทล (Praziquantel) ไม่เข้าเงื่อนไขยกเว้นการเป็นยาอันตราย ดังนั้น จึงเป็นยาอันตราย ลำดับที่ 47

มีเบนดาโซล (Mebendazole) ขนาด 100 มิลลิกรัม บรรจุแผงละ 6 เม็ด จะเป็นยาสามัญประจำบ้านหรือยาแผนปัจจุบันบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษนั้น ขึ้นกับว่าทำถูกต้องตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขที่กำหนดไว้หรือไม่ ต้องเหมือนกับที่กฎหมายกำหนดทุกประการ โดยเฉพาะข้อความในฉลาก (เช่น วิธีใช้ คำเตือน) ถ้าทำถูกต้องตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน ก็จะได้รับขึ้นทะเบียนเป็นยาสามัญประจำบ้านแผนปัจจุบัน แต่ถ้าทำถูกต้องตามยาที่ได้รับยกเว้นไม่เป็นยาอันตราย รายการที่ 11 ก็จะเป็นยาแผนปัจจุบันบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ ถ้าข้อความในฉลาก ไม่ตรงตามที่ประกาศกระทรวงสาธารณสุขกำหนดไว้ ก็จะพลิกเป็นยาอันตราย เข้าข่ายกรณีทั่วไปทันที

กรณีที่เข้าข่ายยาสามัญประจำบ้าน  รายการที่ 4.1  ต้องเข้าเงื่อนไขดังนี้
ในสูตรตำรับ 1 เม็ด ประกอบด้วยตัวยาสำคัญ คือ
Mebendazole         100 mg.
          สรรพคุณ         ถ่ายพยาธิเส้นด้าย ตัวกลม
          ขนาดและวิธีใช้   เคี้ยวยาให้ละเอียดก่อนกลืน
                             สำหรับพยาธิเส้นด้ายและพยาธิเข็มหมุด
                                       ทั้งเด็กอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด หลังอาหารเย็นเพียงครั้งเดียว
                             สำหรับพยาธิตัวกลมอื่น ๆ ได้แก่ พยาธิปากขอ พยาธิไส้เดือนและพยาธิแส้ม้า
                                       ทั้งเด็กอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลังอาหารเช้าและเย็นติดต่อกัน 3 วัน และอาจรับประทานซ้ำอีก 1 เม็ด หลังจากการรักษาครั้งแรก 1 สัปดาห์ต่อมา
          คำเตือน          1) ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์ในระยะ 3 เดือนแรก และผู้ที่เป็นโรคตับ
                                 2) ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี
          การเก็บรักษา    ป้องกันไม่ให้ถูกแสงแดด
          ขนาดบรรจุ       แผงพลาสติกหรืออลูมิเนียมละ 6 เม็ด

กรณีที่เข้าข่ายยาที่ได้รับยกเว้นไม่เป็นยาอันตราย รายการที่ 11 ต้องเข้าเงื่อนไขดังนี้

ในยา  1 เม็ด ประกอบด้วยตัวยาสำคัญ
                   มีเบนดาโซล                                   100    มิลลิกรัม
                   (Mebendazole)
          หรือ     มีเบนดาโซล                                   500    มิลลิกรัม
                   (Mebendazole)
          ข้อบ่งใช้          ถ่ายพยาธิเส้นด้าย ตัวกลม
          วิธีใช้            ให้เคี้ยวยาก่อนกลืน
                             ชนิด 100 มิลลิกรัม
                             สำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 2  ขวบขึ้นไป  และผู้ใหญ่รับประทานเหมือนกัน
                             สำหรับพยาธิเส้นด้าย
                             รับประทานครั้งละ 1 เม็ด  หลังอาหารเพียงครั้งเดียว
                             สำหรับพยาธิตัวกลมอื่น ๆ  ไม่ว่าจะเป็นชนิดเดียวหรือหลายชนิด
                             รับประทานครั้งละ  1 เม็ด  วันละ  2 ครั้ง  หลังอาหารเช้าและเย็นติดต่อกัน  3 วัน
                             ชนิด  500  มิลลิกรัม
                             สำหรับพยาธิเส้นด้าย  ตัวกลม
                             รับประทานครั้งละ  1  เม็ด เพียงครั้งเดียว
          คำเตือน     1. ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า  2  ปี
                             2. ไม่ควรใช้ในสตรีมีครรภ์ในระยะ 3  เดือนแรก  และผู้เป็นโรคตับ
          ขนาดบรรจุ      ชนิด   100  มิลลิกรัม  แผงละ  6 เม็ด
                                   ชนิด   500  มิลลิกรัม  แผงละ  1 เม็ด”